Hoeveel houdt je kat van jou?

De huiskat (felis sylvestris catus) en de mens leven al vele duizenden jaren samen. Waar katten vroeger gezien werden als goedkope, behendige muizenvangers, hebben ze nu vooral een sociale functie. De kat wordt door velen beschouwd als vriend en volwaardig lid van de familie. Het gezelschap van een kat kan heel waardevol zijn. Katten kunnen ook steun bieden in moeilijke tijden. Daarnaast vinden wij mensen het fijn om voor een dier te zorgen. Katten hebben ons nodig en missen ons wanneer we weg zijn. Niet zo gek dus dat we een sterke band voelen met onze katten. Ben je benieuwd of je kat net zoveel van jou houdt als jij van je kat? Lees dan snel verder.

Houden katten minder van hun baasjes dan honden?

Biologisch gezien, lijken vriendschap en liefde heel erg op elkaar. Het voelen van vriendschap of liefde wordt veroorzaakt door een bepaald chemisch stofje, oxytocine. Dit stofje, dat wordt gemaakt in de hersenen, zorgt ervoor dat we de ander vertrouwen en dat we ons verbonden voelen. Wanneer we onze partner of ons kind zien, verdubbelt de hoeveelheid oxytocine bijvoorbeeld. En, net zoals het contact met andere mensen een mens goed kan doen, geldt dat ook voor contact met dieren. Een interessant onderzoekje dat werd uitgevoerd tijdens het BBC tv-programma ‘Cats v Dogs’, ondersteunt dit. Van tien mens-hond-koppels en nog eens tien mens-kat-koppels werd de hoeveelheid oxytocine bepaald, voor en na het spelen met elkaar. Bij honden verdubbelde de hoeveelheid oxytocine na het spelen. Bij katten daarentegen steeg de hoeveelheid maar met 12%.

Toch met een korreltje zout...

Maar we moeten dit onderzoek wellicht toch maar met een korreltje zout nemen, omdat het om slechts een kleinschalig experiment ging. Daarnaast is er een belangrijk verschil tussen het spel van honden en het spel van katten. Spel bootst voor katten de jacht na. Dat een kat geen warme gevoelens voor je koestert, terwijl hij zich voorbereid op het bespringen en verscheuren van een prooi, is daarom niet zo verwonderlijk. Er is dus beter onderzoek nodig om te bepalen in welke situaties katten welke hoeveelheid oxytocine aanmaken. Kortom, dit onderzoekje was interessant, maar de uitkomst betekent dus niet meteen dat katten minder dan honden van hun baasjes houden. We weten alleen simpelweg (nog) niet in welke situaties met mensen katten (veel) oxytocine aanmaken.

Hechten katten zich aan hun omgeving of aan hun baasjes?

Er wordt weleens beweerd dat katten zich niet zozeer hechten aan hun baasje, maar vooral aan hun omgeving. Waarschijnlijk wordt dit gedacht omdat de lichaamstaal van katten veel subtieler is dan die van mensen. Wat mensen voelen is (voor ons) een stuk duidelijker af te lezen aan hun lichaamstaal: lachen wijst (doorgaans) op blijheid, huilen (doorgaans) op verdriet. De gevoelens van een kat zijn voor ons mensen een stuk moeilijker te herkennen. Je zou daarom (onterecht) kunnen denken dat de kat een relatief emotieloos dier is. Dieren worden dan ook (ten onrechte) door veel mensen als simpele producten van de natuur gezien, die volledig gedreven worden door hun (onbewuste) instincten. Als katteneigenaar zal je het waarschijnlijk - net als ik - met zo’n visie nogal oneens zijn. De praktijk laat ons dagelijks namelijk iets anders ervaren. Katten reageren overigens wel meer dan mensen vanuit hun oerinstinct: een aangeboren onbewuste interne behoefte die ervoor zorgt dat de kat blijft leven. Het is een primitieve (dierlijke) vorm van intuïtief handelen. Door het toenemende biologische inzicht in katten weten we echter al langer dat ze wel degelijk emoties hebben!

Wetenschappelijk experiment

In een wetenschappelijk experiment uit 2007 van Edwards werd onderzocht of katten zich op dezelfde manier hechten aan hun baasje als kinderen aan hun ouders. Gehechtheid is de term voor een duurzame, liefdevolle relatie tussen een kind en de personen met wie hij regelmatig interactie heeft. Bij kinderen is het zo dat in een onbekende omgeving de ‘gehechtheidspersoon’ de vertrouwde en veilige basis is van waaruit de omgeving wordt verkend. In het onderzoek van Edwards, werd gekeken of de manier waarop katten reageren op een onbekende omgeving afhangt van de aanwezigheid van het baasje. Wat bleek? Katten voelden zich minder veilig en waren daarom alerter en minder actief zonder hun baasje erbij. Met hun baasje erbij, verkenden de katten de omgeving, speelden ze vaker en zochten ze de aanwezigheid van hun baasje op. Net zoals bij mensen, lijken katten hun baasjes dus als veilige basis te zien, wat een teken is dat zij zich wel degelijk hechten aan hun baasjes.

Herplaatsen goede oplossing bij probleemgedrag?

Helaas heeft de redenering dat katten ‘zich niet zouden hechten aan hun baasjes’ ook in de praktijk negatieve gevolgen voor de kat. Omdat er (onterecht) wordt gedacht dat katten zich vooral hechten aan hun omgeving en niet aan hun baasjes, wordt het herplaatsen van katten door sommige dierenartsen en kattengedragstherapeuten gezien als een snelle en goede oplossing. Niet alleen in sommige gevallen, maar bij elke vorm van probleemgedrag. Eigenlijk is dit een vorm van preventieve herplaatsing omdat er niets aan de oorzaak zelf gedaan wordt. Maar het preventief herplaatsen van een kat zorgt er enkel voor dat de kat naar een ander huis verhuist. Zijn 'rugzak' met problemen verhuist doorgaans gewoon met hem mee. Je verplaatst dan dus slechts het probleem, je lost het probleem niet op. Het verliezen van de vertrouwde omgeving en zijn baasje(s) is erg stressvol voor een kat. Dit gegeven kan er zelfs voor zorgen dat de herplaatsing het probleemgedrag juist verergert! Herplaatsen is altijd ingrijpend. Niet alleen voor jou, maar ook voor de kat. Herplaatsen is in uitzonderlijke gevallen nodig, maar dan alleen als laatste redmiddel.

Maar de wetenschap weet ook niet alles... Elke kattenliefhebber zal uit persoonlijke ervaring voorbeelden kunnen geven waaruit blijkt dat de kat gehecht is aan zijn baasje en van hem houdt. Het boeiende aan de gevoelens van katten is dat zij echt zijn. Dieren kunnen immers niet acteren zoals mensen. Ze kunnen zich niet anders voordoen en kunnen ook geen emoties suggereren die ze niet zo voelen. De intense vreugde die katten laten zien wanneer ze je stem herkennen in de uitslaap-ruimte van de dierenarts is per definitie puur en oprecht. Katten zijn niet alleen in staat om een heel sterke band te hebben met hun eigenaar. Ze zijn ook nog eens in staat om met elke eigenaar een andere relatie op te bouwen. De band die je kat met jou heeft is dus niets anders en net zo uniek als de band die jij op je beurt met je kat hebt!

#katnl #kat #denisevanlent #kattenbioloog #kattengedragsdeskundige #kattengedrag #valentijnsdag #liefde #catsvdogs #lichaamstaal #oxytocine #wetenschap #experiment