De euthanasie - routine of maatwerk?

Vaker dan me lief is krijg ik te horen: “Het zal voor jou ondertussen wel routine zijn geworden”. Maar geloof me: routine wordt het nooit en als het ooit een routine wordt dan is het wat mij betreft tijd om als dierenarts met pensioen te gaan. Deze maand een vrij serieuze blog-bijdrage van mij. Ik ga het namelijk over een zwaar onderwerp hebben: de euthanasie. Met andere woorden: het laten inslapen van je huisdier. Dat een euthanasie een heel verdrietig en moeilijk moment is, dat zullen de meeste huisdiereigenaren wel beamen. Daar hoef ik jullie niks meer over te vertellen. Waar ik het wél over wil hebben is, hoe ik als dierenarts omga met zo een moeilijk en gevoelig onderwerp.

Mijn eerste euthanasie Ik herinner me mijn eerste euthanasie nog levendig. En ik denk dat vrijwel al mijn collega’s hun eerste euthanasie ook nog wel helder voor de geest kunnen halen. Zoiets maakt ongetwijfeld indruk op een mens. In mijn geval was het al op mijn eerste echte werkdag als afgestudeerde dierenarts. En ook nog eens bij mijn eerste echte patiënt! Een stokoud hondje met suikerziekte en verschillende tumoren. Zijn tijd was helaas gekomen. Op dat moment hoopte ik vooral dat ik het hele proces voor het dier snel en pijnloos kon laten verlopen en dat ik de eigenaar zo veel mogelijk in zijn verdriet kon ondersteunen. En dat hoop ik nu bij iedere euthanasie eigenlijk nog steeds.

Ook een soort persoonlijke rouwbegeleiding De reden dat er voor euthanasie wordt gekozen is vrijwel altijd dezelfde: verder uitzichtloos lijden voor het dier voorkomen. Wat dat betreft is het voor het dier meestal het mooist als het hele proces zo snel mogelijk verloopt, maar voor de eigenaar geldt dat niet altijd. Een huisdier is niet zomaar een dier, het is vaak een volwaardig lid van het gezin en daar neem je niet zomaar even afscheid van. Een euthanasie neemt dan ook regelmatig veel tijd in beslag en een groot deel daarvan bestaat uit de rouwbegeleiding van de eigenaar. En hoe raar het ook mag klinken: ik moet bekennen dat ik dat onderdeel graag uitvoer. Niet dat ik er naar uit kijk hoor, maar als het eenmaal zo ver is, dan ben ik me er altijd volledig van bewust dat het hier om iets gaat wat je nooit meer over kunt doen. Hoe de eigenaar het overlijden van zijn hond of kat ervaart is cruciaal. Het is de laatste herinnering die een eigenaar aan zijn dier zal overhouden. Een prettige herinnering zal het nooit worden, maar ik probeer wel altijd een inschatting te maken van hoe een eigenaar het liefst zou hebben dat het afscheid verloopt. De één heeft inderdaad graag dat het dier snel uit zijn lijden wordt verlost, terwijl een ander eerst nog graag een gesprek wil hebben, alleen wil zijn met zijn dier of nog even rustig met de hond of kat op schoot wil zitten. De één heeft dan weer graag dat het allemaal in stilte verloopt en de ander praat graag. Wanneer mensen willen praten dan probeer ik het gesprek vaak te sturen naar die tijd toen het dier nog gezond was. Wat zijn de mooiste herinneringen die mensen hebben? Wat deed het dier graag? Dan zie je door de tranen vaak ook een glimlach komen. Een mooi moment. Daar moet ruimte voor zijn. Ik zou het afschuwelijk vinden als ik later van een eigenaar zou horen dat ze het gevoel hebben (gehad) dat ze niet mijn volledige aandacht hebben gehad. Dus ook al is het een enorm drukke dag op de praktijk met drie patiënten tegelijk: een dier dat voor de euthanasie komt heeft altijd mijn volledige aandacht!

Wordt de dierenarts ook verdrietig? Dat eigenaren verdrietig worden bij het laten inslapen van hun dier is menselijk. Zo ongeveer elke eigenaar huilt bij de euthanasie. Daarom staat er in de spreekkamer ook altijd wel een doosje met tissues. Maar hoe zit dat dan met de dierenarts? Wordt die niet verdrietig? Natuurlijk wel! Bij iedere euthanasie ben ik mij ervan bewust dat ik een leven beëindig. En niet zo maar een leven, nee, het leven van een gezinslid, waar mensen enorm veel van houden. En die liefde en het verdriet om het verlies zijn soms bijna tastbaar aanwezig in de spreekkamer. En dat voel je en neem je met je mee. Het is ook voor mij soms moeilijk om niet mee te huilen met een eigenaar. Zeker als het om een dier gaat dat ik intensief behandeld heb of dat al jaren op de praktijk komt. Ook ik bouw met deze huisdieren (en hun eigenaren) een band op.

Van droevig naar vrolijk Soms is het behoorlijk druk op de praktijk en dan wordt een euthanasie-afspraak direct opgevolgd door bijvoorbeeld een eerste puppy- of kitten-inenting. Dan is het voor mij soms moeilijk schakelen. Van een intens verdrietig moment bij het beëindigen van een leven naar vreugde over de start van een leven. Ja, zo gaat dat soms. Ook de eigenaar van de euthanasie-patiënt heeft ooit voor het eerst zo in de dierenartspraktijk gestaan. En ook de eigenaar van de pup of het kitten heeft recht op mijn volle aandacht. Dus dan begeleid je als dierenarts de verdrietige eigenaar naar buiten, ga je terug de spreekkamer in, doe je de deur dicht, haal je een keer diep adem en roep je toch maar weer met een glimlach de volgende patiënt binnen. Soms gaat een dag zo snel dat je überhaupt geen tijd hebt om even een moment voor jezelf te nemen. Ik doe dat dan vaak 's avonds thuis nog even. Even stilstaan bij wat er allemaal gebeurd is, zodat ook ik het emotioneel een plekje kan geven.

Komt dus ooit het moment (hopelijk nog ver in de toekomst) waarop je je dier in moet laten slapen, weet dan dat het ook de dierenarts niet in de koude kleren gaat zitten en dat je dierenarts waarschijnlijk in de avond thuis nog wel even aan je dier denkt en misschien ook nog wel even een traantje laat.

Het klinkt nu alsof het werk van een dierenarts alleen maar druk, moeilijk en verdrietig is. En natuurlijk zijn er dagen waarop dat zo is. Maar gelukkig is mijn werk heel afwisselend en is geen dag hetzelfde. Er zijn ook dagen waarop je niets anders ziet dan vrolijke puppy’s en kittens en, tja, dan kom ik met meer energie thuis dan dat ik in de ochtend naar het werk gegaan ben!

#katnl #kat #lilianvandijk #dierenarts #euthanasie #inslapen #rouwbegeleiding