Kat.nl | Het voeden van de kat
Introductie
Als je je kat een optimaal gebalanceerd dieet aanbiedt, dan is de kans groot dat je kat een goede gezondheid ontwikkelt en behoudt. Je kat zal tevreden zijn, zich actief en alert gedragen, en daarnaast heldere ogen, een vochtig neusje en een glimmende vacht hebben. Jouw kat is, net als wilde katachtigen, een carnivoor (vleeseter). Zijn natuurlijke dieet bestaat dan ook uit het vlees (en de organen) van de prooidieren die hij verschalkt, voornamelijk insecten, knaagdieren, vogels, amfibieën en vissen. Zijn tanden en spijsverteringssysteem zijn hiervoor gemaakt. Katten hebben diverse voedingsstoffen nodig die enkel in vlees zitten. Het is dan ook van groot belang dat je je kat kattenbrokken en/of natvoer met veel vlees en vis te eten geeft. Of kies je liever (gedeeltelijk) voor vers vlees (barf/kvv)?
Voedingsroutine bij een kat
De traditionele voedingsroutine bij katten bestaat eruit een volwassen kat één of twee keer per dag zijn kattenvoer op dezelfde tijd(en) en bovendien op dezelfde plaats in het huis aan te bieden. Vandaag de dag is evenwel steeds meer kattenliefhebbers en kattenvoedingsdeskundigen de mening toegedaan dat de kat frequenter gevoerd mag worden of dient te worden, of zelfs dat het kattenvoer doorlopend beschikbaar mag zijn. Zorg er hoe dan ook altijd voor dat er de hele dag voldoende vers water beschikbaar is voor je kat. Kattenbrokken en natvoer afwisselen is aan te bevelen, omdat de kat zo zijn kaken en tanden goed zal moeten gebruiken. Volg de instructies met betrekking tot de hoeveelheid te geven kattenvoer die op de verpakking staan nauwkeurig op. Een volwassen kat met een gewicht van circa vier kilogram eet gemiddeld vijftig gram kattenbrokken per dag. De daadwerkelijke behoefte is sterk afhankelijk van factoren als het kattenras, de leefstijl (hoe actief is de kat), het gewicht van de kat en de leeftijd van de kat. Kittens, volwassen katten en senior katten hebben bovendien enigszins andere voedingsbehoeften, want kittens groeien nog en oudere katten hebben onder meer een geringere energiebehoefte. Geef enkel gezonde tussendoortjes aan je kat en gebruik deze in het spel. Laat je kat niet mee-eten uit de pot. Katten die teveel of verkeerd eten en hiervan te dik worden (kattenobesitas) komen steeds vaker voor. Vraag je dierenarts zo nodig om advies.
Een gebalanceerd dieet voor je kat
Voor een kat is het van groot belang dat zijn dieet de juiste balans kent tussen proteïnen (eiwitten), vetten, koolhydraten, vitaminen en mineralen en vocht (water). De kat heeft, als carnivoor (vleeseter), behoefte aan proteïnerijk en relatief vet voedsel. Proteïnen (eiwitten) zijn opgebouwd uit aminozuren. Dit zijn feitelijk de bouwstenen van het lichaam van de kat. Zij zijn essentieel voor de groei en het herstel van het lichaam. Ook geven zij energie. Hoeveel proteïnen een kat binnen dient te krijgen is sterk afhankelijk van zijn leeftijd. Hoe ouder en hoe minder beweeglijk een kat wordt, hoe minder proteïnerijk zijn kattenvoer kan zijn. De lever en de nieren van een oudere kat werken meestal minder goed, waardoor de toxische (giftige) bijproducten van het in het lichaam afbreken van proteïnen minder goed uitgescheiden kunnen worden. Een kitten heeft juist zeer veel proteïnen nodig om een optimale groei te kunnen bewerkstelligen. Proteïnerijke producten zijn onder andere vlees, vis en eieren. Ook uit vetten halen katten energie. Er dient voor minimaal negen procent vet te zitten in (droog) kattenvoer. De vetten worden omgezet in vetzuren die van belang zijn bij het formeren en het onderhouden van celmembranen. Ook biedt vet de kat de vitaminen A, D, E en K. Koolhydraten, te vinden in granen, zijn voor de mens en de meeste zoogdieren de belangrijkste energiebron, maar een kat kan als carnivoor eenvoudig zonder koolhydraten. Omdat koolhydraten gemiddeld goedkoper zijn dan vlees en vis, worden er toch veel granen in commercieel kattenvoer verwerkt. Daarmee wordt evenwel géén recht gedaan aan de aard van onze katten. Granen zijn slechts gedeeltelijk verteerbaar voor katten. In de natuur krijgen katachtigen alleen (voorverteerde) granen binnen als zij de inhoud van de maag en darmen van een prooidier opeten. Het is dan ook fijn dat natuurlijk, graanvrij kattenvoer met veel vlees en vis in de afgelopen tijd een opmars maakt. Naast de eerdergenoemde macronutriënten (proteïnen, vetten en koolhydraten), zijn ook de micronutriënten van belang: de vitaminen en mineralen. Een kattenlichaam maakt zelf voldoende vitamine C aan en extra inname is dus niet nodig. De hierboven genoemde vet-oplosbare vitaminen A, D, E en K zijn van groot belang voor de kat, tezamen met diverse B-vitaminen. Zo is vitamine A essentieel voor het goed kunnen zien in het donker door de kat. Ook mineralen dienen in de juiste hoeveelheden en verhoudingen tot elkaar in het kattenvoer te zitten. Het gaat dan met name om fosfor, calcium, natrium, kalium en magnesium. In principe zal een gezonde kat overigens voldoende vitaminen en mineralen binnenkrijgen als hij gezond, proteïnerijk kattenvoer tot zich kan nemen.
Aanvullende/alternatieve voeding voor je kat
Je kunt het reguliere, commerciële kattenvoer dat je aan je kat geeft aanvullen met of vervangen door andere voedingsmiddelen. Het is uiteraard vrij tijdrovend om zelf maaltijden voor kat te bereiden, maar je kat zal de variatie hoogstwaarschijnlijk kunnen waarderen. Het is hierbij zeer belangrijk dat je weet wat je doet omdat het gevaar van een ongebalanceerd dieet al snel op de loer ligt. Zo is teveel lever of teveel vitamine A erg slecht voor de gezondheid van je kat. Sommige katteneigenaren geven hun kat vers, rauw vlees (of barf/kvv). Los van het besmettingsgevaar voor mens en dier, is dit, vanuit de evolutie van katachtigen geredeneerd, een goed idee. Wilde katachtigen eten immers ook rauw vlees van hun prooidieren. Daarbij eten zij echter niet alleen het spierweefsel, maar ook de botten en ingewanden (met voorverteerde granen). Het uitsluitend aan je kat geven van rauw vlees is dan ook te eenzijdig. Het rauwe vlees moet aangevuld worden met voedingsbronnen die rijk aan vezels en vitaminen en mineralen zijn. Je kunt het vlees uiteraard ook kort koken. Dan blijven de vitaminen en mineralen ook nog grotendeels intact. Kies in alle gevallen voor proteïnerijk vlees, maar bij voorkeur niet voor teveel orgaanvlees (lever). Geef liever geen vlees met toevoegingen en/of gezouten vlees, zoals ham, spek, bacon en worst. Je mag de botten (mits niet broos) ook aanbieden aan je kat. Veel katten zullen aan de botten gaan knagen, waardoor de kracht in hun kaken toeneemt en het risico op problemen met het gebit op latere leeftijd sterk afneemt. Je kunt je kat ook rauwe (of gekookte) vis geven, maar doe dit liever niet te vaak want rauwe vis bevat een enzym dat bepaalde B-vitaminen vernietigt, waardoor de kat minder gezond kan worden. Vette vis, zoals haring en sardine, is beter voor je kat dan witvis. Groenten hoef je eigenlijk nooit aan je kat te geven. Wel eten katten soms zelf gras of planten. Melk en melkproducten, zoals kaas, kan je beter niet teveel aan je kat geven. Deze producten horen niet thuis in het natuurlijk dieet van een kat. Af en toe een rauw of gekookt ei geven is wél aan te bevelen.
Soorten (commercieel) kattenvoer
In de laatste decennia is er sprake van een behoorlijke ontwikkeling als het gaat om (commercieel) kattenvoer. Er zijn soorten kattenvoer voor ieder stadium van het leven van een kat (kitten, volwassen kat, senior kat). Er zijn soorten kattenvoer voor katten met speciale behoeften (bijvoorbeeld voor als een poes drachtig of zogend is) of katten met gezondheidsproblemen (dieetvoer of medicinaal voer). Er is vandaag de dag droogvoer (kattenbrokken), half-natvoer en natvoer (blikvoer) verkrijgbaar. Ook bestaat er diepgevroren kattenvoer dat qua eigenschappen behoorlijk in de buurt komt van vers vlees. De meeste soorten kattenvoer zijn compleet kattenvoer. Met andere woorden, je hoeft, naast het aanbieden van dit kattenvoer, alleen nog zorg te dragen voor voldoende vers water om accuraat aan de voedingsbehoeften van de kat te voldoen. Er bestaat ook aanvullend (nat)voer, ook wel supplementair kattenvoer genoemd. Kwalitatief bezien, zijn er drie soorten kattenvoer te onderscheiden: 1. supermarktvoer, vaak met slechts gemiddeld 4% vlees of vis (denk aan merken als Whiskas en Sheba), 2. dieetvoer en medicinaal voer, vaak met graan als hoofdingrediënt, wordt traditioneel geadviseerd door dierenartsen (denk aan merken als Royal Canin en Hill's), en 3. graanvrij en natuurlijk kattenvoer, met hoge vlees- en visgehaltes, wordt tegenwoordig ook steeds vaker geadviseerd door dierenartsen (denk aan merken die thans een opmars maken zoals Jachtinstinct en Acana). Check altijd goed de labels van kattenvoerproducten. Stel vast wat de hoofdingrediënten zijn (de ingrediënten moeten wettelijk op volgorde staan, dus het eerstgenoemde ingrediënt komt het meeste voor in het kattenvoer). Kies liever voor een product met veel vlees- en vis, tenzij er speciale behoeften of medische complicaties zijn die dieetvoer of medicinaal voer rechtvaardigen. Kies, als je een gezonde kat hebt, bij voorkeur voor hoogwaardig kattenvoer zonder graan, zonder dierlijk bijproduct (slachtafval) en zonder kunstmatige toevoegingen. En let op, ondanks dat er veel water zit in vlees en in natvoer, is het van belang dat je ervoor zorgt dat je kat altijd voldoende vers water tot zijn beschikking heeft. Een kat kan weken zonder eten, maar vocht is essentieel en een (zwakkere) kat kan al na enkele dagen sterven als er totaal geen water door hem gedronken kan worden.
Drachtige en zogende poezen en hun kittens
Het eerste teken dat een poes drachtig is, is doorgaans niet dat zij al in omvang is toegenomen maar dat zij om meer kattenvoer vraagt. Als vastgesteld is dat de poes drachtig is, dan dien je ervoor te zorgen dat zij meer kan eten dan normaal. Ook is het verstandig om haar vaker per dag te laten eten, want de ongeboren kittens nemen uiteraard plaats in in haar buik, waardoor er minder plaats zal zijn voor voedsel, terwijl de poes juist meer nodig heeft. Als de poes bevallen is van haar kittens dan zal zij hen gaan zogen (dit noemen we de lacterende fase). De moederpoes dient dan ten minste tweemaal zoveel te eten als normaal. Er is kattenvoer voor zogende poezen op de markt dat extra energie geeft. Als alternatief kan je de moederpoes kittenvoer geven. De lacterende fase komt meestal pas na enkele maanden ten einde, maar het is niet ongebruikelijk dat kittens na drie tot vier weken al geïnteresseerd beginnen te raken in droogvoer. Geef dan bij voorkeur proteïnerijk kittenvoer dat veel energie geeft. De kittens hebben dit nodig om zich goed te kunnen ontwikkelen. De moederpoes kan dit kittenvoer ook eten. Geef de kittens in eerste instantie niet teveel voer, maar laat hen in de loop der tijd wennen aan het kittenvoer. Het is verstandig om de kittens, als zij na enkele maanden alleen nog vast voer eten, vier of vijf keer per dag een kleine hoeveelheid kittenbrokjes voor te schotelen. Dit aantal maaltijden per dag kan vervolgens geleidelijk afgebouwd worden (maar dit hoeft niet).
