Ssssst, daar praten we niet over!

Zoals beloofd deze keer een vrij medische blog-bijdrage. Ho, niet direct stoppen met lezen! Ik ga proberen het toch interessant te houden. Bovendien ga ik het deze keer hebben over een probleem dat nog veel te vaak voorkomt (vaker dan je denkt!) en waar - uit schaamte - maar weinig over gepraat wordt. Wat mij betreft dus zeker de moeite van het lezen waard. Deze maand ga ik het namelijk hebben over het plassen naast de kattenbak. En dan meestal wel net naast de bak of op de deurmat; of steeds op de schone was of op de post of in je schoenen of op je bed of... Maar waar wordt dit gedrag nou precies door veroorzaakt? En wat kun je er eigenlijk nog aan doen?

Mijn kat pest me gewoon! Ik hoor het nog al eens: “Hij doet het om me te pesten!” Of: “Hij weet heus wel dat het niet mag”. Geloof me: pesten is niet de reden waarom sommige katten hun behoefte wel eens naast de bak doen. Het is echter wel de reden waarom veel eigenaren niet met het 'naast-de-bak-plas-probleem' naar voren komen wanneer ze bij mij op de praktijk komen. Ze denken dat het normaal gedrag is. Een soort wraakactie of pesterij van de kat. Ze schamen zich er daardoor wat voor. Maar niets is minder waar. Katten zijn slimme en gevoelige dieren, maar ze denken niet als mensen. Al lijkt het soms wel zo: aan pesten doen ze niet. Maar wat is de reden voor het plasje naast de bak dan wel? Daar kan ik een heel kort antwoord op geven: de bak is in huis geen aantrekkelijke plek om te plassen (of in ieder geval niet de meest aantrekkelijke plek). Katten hebben van nature de behoefte om hun urine (en ook ontlasting) te begraven. Een kattenbak gevuld met grit is daar uitermate geschikt voor. Wordt de bak niet gebruikt dan is er dus iets mis waardoor de bak niet als beste plas- of poepplek wordt gezien. Wat is dat dan? Kijk, daar wordt het antwoord ingewikkelder. Er kunnen namelijk verschillende oorzaken zijn.

Een probleem met de kattenbak Er kan natuurlijk gewoon iets met de kattenbak aan de hand zijn waardoor je kat hem niet graag gebruikt. Hoe vaak maak je hem eigenlijk schoon? Hoe lang heb je hem al? Geurtjes trekken in een bak van kunststof. Hoe goed je hem ook schoonmaakt. Wij ruiken dat niet, maar je kat zeker wel! Ik adviseer meestal de gehele bak ieder jaar compleet te vervangen. Waar staat de bak? Is het wel een rustige plek? Kan je kat er altijd bij? Hoeveel bakken heb je? Zeker wanneer er meerdere katten in huis zijn kan één of meerdere extra bakken neerzetten de oplossing al zijn. Zit er een kap op de bak? Veel katten vinden de kap namelijk niet fijn. Geurtjes worden zo opgesloten en je kat heeft tijdens het plassen geen overzicht op de omgeving. Soms is de bak ook gewoon te klein. Een kat moet zich er lekker in om kunnen keren. Of het kattengrit staat de kat niet aan. Een wisseling van het soort kattengrit geeft soms verbetering.

Een lichamelijk probleem Ook door lichamelijke klachten kan de bak onaantrekkelijk worden. Een kat met blaasontsteking heeft bijvoorbeeld pijn bij het plassen. Plassen doe je op de bak en dus wordt de pijn uiteindelijk met de bak geassocieerd en wordt er dus uiteindelijk maar ergens anders geplast. Ook katten met artrose plassen er wel eens naast. Ze kunnen door hun pijnlijke gewrichten niet goed in de bak komen of het plassen doet door de gehurkte houding ook bij hen pijn. Daarnaast zijn er ook nog katten die door een bepaalde ziekte gewoon heel veel moeten plassen. Dan is de bak wel heel snel nat en vies of ze halen de bak gewoon niet. Bij naast de bak plassen zonder al direct een duidelijke oorzaak (je bent bijvoorbeeld vergeten de deur open te zetten naar de bijkeuken waar de bak staat) is het altijd verstandig je kat ook even lichamelijk door een dierenarts na te laten kijken.

Je kat wil wat vertellen Katten communiceren meestal door middel van zeer subtiele lichaamstaal, maar ook geur speelt een enorm belangrijke rol. Met geur geven katten namelijk aan wat van hen is en waar vreemde katten dus niet welkom zijn (territorium afbakenen) of wie bij hen hoort (katten waar ze vriendjes mee zijn of een eigenaar die ze graag mogen). Katten hebben veel verschillende geurkliertjes verspreid over het hele lichaam. Ze zitten bijvoorbeeld onder de kin, langs de wangen, op het voorhoofd, bij de staart en onder de pootjes. Als je nagaat waar deze kliertjes zitten dan wordt het kopjes geven of met de nageltjes ergens aan krabben ineens een stuk duidelijker. Je kat probeert de eigen geur ergens anders aan af te geven en probeert daarmee te zeggen: 'dit is van mij' of 'wij horen bij elkaar'. Soms schiet de subtiele geur van de kliertjes tekort en moet je kat een duidelijker signaal afgeven en tja, wat ruikt er nou sterker dan je eigen urine? Het loont dan dus de urine niet in de bak achter te laten, maar op een plek waar je hem veel beter ruikt. Je kat probeert je te vertellen: 'ik voel me ergens onzeker of onrustig over' of 'ik voel me bedreigd in mijn eigen territorium'. Wanneer urine als communicatiemiddel wordt gebruikt, is de precieze oorzaak niet altijd makkelijk te achterhalen of op te lossen. De eerste vraag die ik bij dit probleem meestal aan eigenaren stel is: 'is er iets veranderd?' Doordat katten erg gevoelige dieren zijn, kunnen ze niet altijd goed met verandering omgaan. Een nieuwe kat in huis of zelfs bij de buren kan al reden genoeg zijn voor je kat om zich in het eigen territorium bedreigd te voelen. Ook een nieuw bankstel met gekke nieuwe geurtjes kan je kat onzeker maken. Een relatie die uitgaat of juist een nieuwe relatie, een baby in huis of een kind wat op zichzelf gaat wonen, kortom: er kunnen heel veel verschillende oorzaken zijn. In deze gevallen is er sprake van een 'gedragsprobleem'. Wil je zo'n probleem oplossen, dan zal je moeten zorgen dat je kat zich in het eigen territorium weer op zijn gemak voelt. Dan is er ook geen reden meer om zijn geur zo open en bloot achter te laten. Er zijn veel verschillende manieren om dit te bereiken en vaak is een combinatie van verschillende methodes nodig (naast heel veel geduld!) om het probleem volledig op te lossen. Je kunt bijvoorbeeld zorgen dat er geen vreemde katten meer binnen kunnen (kattenluikje dicht doen), zorgen dat je kat op hoge plekken kan zitten (hoog zitten geeft meer overzicht en meer zekerheid; katten zijn er gek op), meer verstop-plekken maken (je kunnen verstoppen als je dat wilt geeft ook een gevoel van zekerheid), katten-feromonen in een spray of verdamper gebruiken, meer met je kat spelen, et cetera. Vaak wordt er per kat een specifiek behandelplan opgesteld, want niet iedere kat is gelijk en niet iedere situatie is gelijk.

Géén schaamte nodig dus! Wanneer je kat dus regelmatig naast de bak plast: schaam je vooral niet, maar meld het bij je dierenarts. In het gunstigste geval is het gemakkelijk op te lossen (een simpele blaasontsteking verhelpen of een bak die niet voldoet vervangen/verplaatsen) en in het ergste geval kom je er op tijd achter of je kat een ernstiger gezondheidsprobleem heeft (voordat hij echt doodziek wordt) of ben je aan het juiste adres voor hulp bij een gedragsprobleem.

En jullie willen het natuurlijk allemaal weten: hebben mijn eigen katten ooit naast de bak geplast? Het antwoord: ja! En niet alleen een plasje. Ik had ook een mooie drol op de slaapkamervloer liggen. Zelfs mij is het dus overkomen. De oplossing was bij mij simpel. Met een bak extra was het probleem opgelost. Ik kan gelukkig weer met schone voeten naar bed. Wel zo fijn!

#kat #katnl #lilianvandijk #dierenarts #plassen #urine #poep #kattenbak #kattengrit #kattengedrag